Ration Card Types भारतात रेशन कार्ड ही अत्यंत महत्त्वाची सरकारी योजना आहे. ही योजना गरीब आणि गरजू लोकांना स्वस्त किंमतीत अन्नधान्य उपलब्ध करून देण्यासाठी सुरू करण्यात आली आहे. रेशन कार्डच्या माध्यमातून सरकार दरवर्षी लाखो लोकांना मदत करते.
गरजू लोकांना त्यांच्या उत्पन्न गटा नुसार शिधापत्रिका/ रेशनकार्ड चे प्रकार पिवळे, केशरी आणि सफेद देण्यात येत असतात. या लेखात आपण रेशन कार्ड चे प्रकार कोणते आहेत याची माहिती घेणार आहोत.
लेख शेवट पर्यंत वाचा व आवडल्यास आपल्या मित्र मैत्रिणींना शेअर नक्की करा.
Ration Card Types रेशन कार्डचे प्रकार:
तिहेरी शिधापत्रिका योजना
सर्व साधारणतः सधन कुटुंबातील व्यक्ती स्वस्त धान्य दुकानामधील धान्य घेत नाहीत. तेत्र धान्य गरीब व गरजू लोकांना उपलब्ध करून देण्याच्या दृष्टीने शिधापत्रिकेवर धान्य न घेणाऱ्या सधन कुटुंबांना शिधापत्रिकेवर धान्य देणे बंद करण्याचा निर्णय घेतला गेला. यासाठी राज्यामध्ये दि. १ मे १९९९ पासून तिहेरी शिधापत्रिका योजना लागू करण्यात आली आहे. त्यानुसार राज्यामध्ये सर्व शिधापत्रिका/ रेशनकार्ड धारकांना पुढील निकषाप्रमाणे तीन रंगाच्या शिधापत्रिका वितरीत करण्यात येतात.
पिवळ्या शिधापत्रिका/ रेशनकार्ड साठी निकष:
सार्वजनिक वितरण व्यवस्थेच्या (बी.पी.एल.) लाभार्थ्यांना पिवळ्या रंगाच्या शिधापत्रिकेसाठी:
- आयआरडीपीच्या यादीत समाविष्ट असावी.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न रु. १५,०००/- या मर्यादित असावे.
- कुटुंबातील कोणतीही व्यक्ती डॉक्टर, वकील, स्थापत्य विशारद, चार्टर्ड अकाऊटंट नसावी.
- कुटुंबातील कोणतीही व्यक्ती व्यवसाय कर, विक्रीकर किंवा आयकर भरत नसावी किंवा भरण्यास पात्र नसावी.
- कुटुंबाकडे निवासी दूरध्वनी नसावा.
- कुटुंबाकडे चार चाकी वाहन नसावे.
- कुटुंबातील व्यक्तीच्या नावे एकूण दोन हेक्टर जिरायत किंवा एक हेक्टर हंगामी बागायत किंवा अर्धा हेक्टर बारामाही बागायत (दुष्काळी तालुक्यात त्याच्या दुप्पट क्षेत्र) जमीन नसावी.
केशरी शिधापत्रिकेसाठी निकष
खालील अटींची पूर्तता करणाऱ्या कुटुंबांना केशरी शिधापत्रिका देण्यात येतात.
- कुटुंबाचे एकत्रित वार्षिक उत्पन्न रु. १५,०००/- पेक्षा जास्त परंतु १ लक्ष किंवा त्यापेक्षा जास्त नसावे.
- कुटुंबातील कोणाही व्यक्तीकडे चार चाकी यांत्रिक वाहन नसावे. (टॅक्सी चालक वगळून)
- कुटुंबातील सर्व व्यक्तींच्या नावे मिळून ४ हेक्टर किंवा त्यापेक्षा जास्त बारमाही बागायती जमीन असू नये.
ज्या कुटुंबातील सर्व व्यक्तींचे मिळून एकत्रित वार्षिक उत्पन्न १ लक्ष किंवा त्यापेक्षा जास्त असेल किंवा त्या कुटुंबातील कोणत्याही व्यक्तीकडे चार चाकी यांत्रिक वाहन असेल किंवा त्या कुटुंबातील सर्व व्यक्तींच्या नावे मिळून चार हेक्टरपेक्षा जास्त बारमाही शेतजमीन असेल अशा कुटुंबांना शुभ्र शिधापत्रिका देण्यात येतात.
भारतात रेशन कार्डचे मुख्यतः चार प्रकार आहेत. हे प्रकार कुटुंबाच्या आकार, उत्पन्न आणि इतर सामाजिक-आर्थिक घटकांवर आधारित असतात.
- अंत्योदय अन्न योजना (AAY) कार्ड:
- हे कार्ड सर्वात गरीब कुटुंबांना दिले जाते.
- या कुटुंबांना इतर प्रकारच्या कार्डधारकांच्या तुलनेत अधिक प्रमाणात अन्नधान्य मिळते.
- AAY कार्डधारकांना प्राधान्य दिले जाते.
- प्राधान्य घरांची शिधापत्रिका (PHH) कार्ड:
- हे कार्ड दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबांना दिले जाते.
- या कुटुंबांना AAY कार्डधारकांच्या तुलनेत कमी प्रमाणात अन्नधान्य मिळते.
- PHH कार्डधारकांना अन्न सुरक्षेची हमी दिली जाते.
- अन्य प्राधान्य घरांची शिधापत्रिका (NPHH) कार्ड:
- हे कार्ड PHH कार्डधारकांच्या नंतर येते.
- या कार्डधारकांना PHH कार्डधारकांच्या तुलनेत कमी प्रमाणात अन्नधान्य मिळते.
- सामान्य श्रेणी (General Category) कार्ड:
- हे कार्ड उर्वरित लोकसंख्येसाठी असते.
- या कार्डधारकांना अन्नधान्य मिळण्याची हमी नाही.
Ration Card Types शिधापत्रिका मिळविण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
• नवीन शिधापत्रिका/ रेशनकार्ड:
- अर्ज कुटुंबातील ज्येष्ठ स्त्री हिचा कुटुंबप्रमुख म्हणून तिच्या नावे अर्ज.
- अर्जदार कुटुंब प्रमुख खिचे २ फोटो, त्यावर अर्जदाराची सही करुन.
- अर्जासोबत बैंक जॉइंट अकाऊंट (पती व पत्नीचे नावे) काढलेबाबतचे बैंक पासबुकची प्रत
- आधार कार्डची प्रत अथवा आधार कार्ड नोंदणी केलेबाबतची पावतीची साक्षांकित छायांकित प्रत.
- नवीन शिधापत्रिका अर्जासोबत पूर्वीच्या ठिकाणचा शिधापत्रिकेतील नाव कमी केल्याबाबतचा दाखला जोडणे आवश्यक आहे, नसेल तर मूळ ठिकाणचे तहसीलदार यांचा शिधापत्रिकेत नाव नसलेबाबतचा दाखला.
- राहत्या जागेचा पुरावा म्हणून स्वतःचे घर असल्यास विज बिल किंवा चालू वर्षांची मिळकत कर पावती, तसेच घर भाड्याचे असल्यास घर मालकाचे संमतीपत्र व त्यांचे नावे विज बिल किंवा चालू वर्षाची मिळकत कर पावती.
• दुबार शिधापत्रिका/ रेशनकार्ड:
- शिधापत्रिका हरवली असल्यास कार्ड हरविले बाबत पोलीसांचा दाखला.
- स्वस्त धान्य दुकानदारा कडील शिधापत्रिका चालू असल्याबाबत सही व शिक्का दाखला.
- शिधापत्रिका जीर्ण झाली असल्यास शिधापत्रिका व स्वस्त धान्य दुकानदाराचा सही व शिका असणे आवश्यक आहे.
- जीर्ण कार्ड वरील अक्षर पुसट असेल तर साध्या कागदावरील स्वघोषणापत्र करणे आवश्यक आहे.
- अर्जा सोबत ओळखपत्राचा पुरावा.
Ration Card Types रेशन कार्डचे फायदे:
- स्वस्त किंमतीत अन्नधान्य: रेशन कार्डधारकांना बाजारभावापेक्षा कमी किंमतीत अन्नधान्य मिळते.
- अन्न सुरक्षा: रेशन कार्डमुळे कुटुंबांना अन्नधान्याची हमी मिळते.
- अन्य योजनांचा लाभ: रेशन कार्डधारकांना इतर सरकारी योजनांचा लाभ घेता येतो.
- ओळखपत्र म्हणून उपयोग: रेशन कार्ड ओळखपत्र म्हणून वापरले जाते.
रेशन कार्डसाठी पात्रता:
- कुटुंबाचा आकार: कुटुंबाच्या आकारावरून पात्रता ठरवली जाते.
- उत्पन्न: कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न पात्रता ठरवण्याचा एक महत्त्वाचा घटक आहे.
- निवासस्थान: कुटुंबाचे निवासस्थानही पात्रता ठरवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते.
रेशन कार्ड कसे मिळवता येईल:
- स्थानिक तहसील कार्यालय: आपल्या स्थानिक तहसील कार्यालयात जाऊन रेशन कार्डसाठी अर्ज करावा.
- ऑनलाइन: अनेक राज्य सरकारांनी ऑनलाइन रेशन कार्डसाठी अर्ज करण्याची सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे.
रेशन कार्डचे महत्त्व:
रेशन कार्ड ही भारतातील गरीब आणि गरजू लोकांसाठी एक महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेमुळे लाखो लोकांचे जीवनमान उंचावले गेले आहे. रेशन कार्डमुळे देशात अन्न सुरक्षा सुनिश्चित करण्यात मदत होते.
काही महत्त्वाचे मुद्दे:
- रेशन कार्डची माहिती नियमितपणे अपडेट करणे आवश्यक आहे.
- रेशन कार्ड खरेदी करताना योग्य काळजी घ्यावी.
- रेशन कार्डची दुरुपयोग करणे गुन्हा आहे.
हे वाचले का?
- Sarpanch Pagar Salary गावाच्या सरपंचाला पगार किती
- फळ पिक विमा योजना Pradhanmantri Phal Pik vima Yojana
- पुतळा उभारणी साठी नियम, अटी परवानगी
- आमदार यांचे वेतन, भत्ते आणि सोयी सुविधा(Amdar salary)
- पोलिस पाटील म्हणजे गावातील चालते बोलते गृह खाते.
आमचे लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | टेलिग्राम | ट्विटर | इन्स्टाग्राम | YouTube
आमच्या YouTube channel माहिती असायलाच हवी नक्की भेट द्या.
कायदे विषयक माहिती पुस्तके, PDF, GR मिळवण्यासाठी टेलिग्राम चॅनल जॉइन करण्यासाठी येथे क्लिक करा.